Franczyza jest specyficznym i bardzo popularnym obecnie modelem prowadzenia działalności gospodarczej przez przedsiębiorców. Polega ona na działalności w oparciu o współpracę z podmiotem, będącym właścicielem marki, czyli inaczej franczyzodawcą. Przedsiębiorca zaś tu jest franczyzobiorcą i działa pod szyldem marki, przestrzegając pewnych reguł i zasad w zarządzaniu oraz otrzymując w zamian pomoc i wsparcie od franczyzodawcy. Zasady tej współpracy, jak i każdej inne muszą być oczywiście spisane pisemnie w formie umowy, aby każda ze stron się ich trzymała. Co powinno być zawarte w każdej umowie franczyzy?
Podstawowe elementy każdej umowy
W umowie między franczyzodawcą a franczyzobiorcą powinny znaleźć się podstawowe i niezbędne elementy tak jak w przypadku każdej innej umowy zawartej np. między pracownikiem a pracodawcą, czy dwoma firmami. Po pierwsze, muszą być uregulowane wszystkie kwestie związane ze startem obowiązywania umowy, czyli określona data, warunki wejścia w system franczyzy, wysokość opłaty licencyjnej, opłaty miesięcznej itd. Kolejno powinny być ujęte obowiązki franczyzobiorcy wobec franczyzodawcy i odwrotnie. Na samym końcu umowy powinny znaleźć się też jasno określone warunki rezygnacji i wypowiedzenia umowy przez każdą ze stron.
Zasady działania systemu franczyzowego
Do umowy franczyzowej najczęściej załącza się tzw. podręcznik operacyjny, który jest dokumentem określającym w wyczerpujący sposób, w jaki dokładnie powinna być przez franczyzobiorcę prowadzona działalność w ramach marki. Działa jednocześnie jako wskazówka dla przedsiębiorcy, który będzie prowadził działalność franczyzową, a także jako zabezpieczenie koncepcji marki właściciela i ochrona know how.
Obydwie strony muszą wywiązywać się z umowy, gdyż w przeciwnym przypadku może to skończyć się rozwiązaniem umowy lub nałożeniem kar finansowych. Jeśli zaś chodzi o informacje, jakie powinny być zawarte w takim podręczniku operacyjnym to przede wszystkim m.in. wykaz niezbędnego wyposażenia, jakie oferuje franczyzodawca i przekazuje franczyzobiorcy do prowadzenia działalności, informacje o osobach zatrudnionych w organizacji franczyzodawcy wraz z danymi kontaktowymi, które mogą się przydać w każdej sytuacji, a także wszystkie procedury organizacyjne. W miejscu procedur powinny być przedstawione informacji o np. godzinach otwarcia firmy, dniach pracujących, stanowiskach, szkoleniach, standardach rekrutacyjnych, standardach utrzymania czystości w miejscu pracy, marketingu i promowaniu, zasadach magazynowania towaru, czy ekspozycji itd.
Opłaty franczyzowe
Każda umowa powinna mieć przede wszystkim jasno określone opłaty, jakie poniesie franczyzobiorca. Aby móc zacząć prowadzić w tym modelu działalność, musi uiścić opłat wstępną, która nazywana jest opłatą licencyjną. Licencja uprawnia do korzystania z logotypu, znaków towarowych, haseł marketingowych i promocyjnych marki.
Oprócz tego, co miesiąc przedsiębiorca musi także dzielić się zyskiem, odprowadzając część swoich zarobków do franczyzodawcy. Jest to traktowane jako opłata za używanie marki, ale także za okazane wsparcie i dzielenie się wiedzą z franczyzobiorcą. Zazwyczaj jest to określony procent od miesięcznej sprzedaży, lecz występują również w umowy, gdzie spotkać się można z opłatą stałą, która jest niezależna od zarobków. Stałą kwotę odprowadzaną miesięcznie oferuje firma Sushi World, która zajmuje się franczyzą sushi.
W opłacie 1500 zł netto miesięcznie franczyzobiorca ma w ten sposób dostęp do wiedzy i pomocy ekspertów, a także wyposażenia firmy np. opakowań do potraw na wynos, reklam i banerów, materiałów drukowanych, menu itd. Jak wiadomo, poza opłatami wnoszonymi na rzecz franczyzodawcy, trzeba ponieść również koszty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej np. wynagrodzenia zatrudnionych pracowników, koszty najmu lokalu, podatki itp.